6.SINIF | GÜNEŞ SİSTEMİ VE TUTULMALAR

GÜNEŞ SİSTEMİ

Güneş sisteminde 8 tane gezegen yer alır. Gezegenler Güneş etrafında belirli yörüngelerde dolanırlar. Her gezegenin kendi etrafındaki dönüş hızı da birbirinden farklıdır. Gezegenler yapısal özelliklerine göre iki grupta incelenir.

1. KARASAL (İÇ) GEZEGENLER (Merkür, Venüs, Dünya, Mars)

MERKÜR

• Güneşe en yakın gezegendir.
• Güneş sisteminin en küçük gezegenidir.
• Atmosferi yoktur.
• Gece gündüz sıcaklık farkı çok fazladır.

VENÜS

• Güneş’e en yakın ikinci gezegendir.
• Dünya’nın ikizi olarak bilinir.
• Dünya’ya en yakın gezegendir. Bu yüzden yeryüzünden çok parlak görünür.
• Halk arasında çoban yıldızı olarak bilinir.

DÜNYA

• Güneş’e en yakın üçüncü gezegendir.
• Güneş sisteminde yaşam olan tek gezegendir.
• Atmosferi vardır.
• Uydusu (Ay) vardır.

MARS

• Güneş’e en yakın dördüncü gezegendir.
• Yüzeyi demir elementinden dolayı kırmızı görünür. Bu yüzden kızıl gezegen olarak ta bilinir.
• Yüzeyinde göktaşı çarpmasından dolayı kraterler vardır.

2. GAZSAL (DIŞ) GEZEGENLER (Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün)

JÜPİTER

• Güneş’e en yakın beşinci gezegendir.
• Güneş sisteminin en büyük gezegenidir.
• Yapısında hidrojen ve helyum bulunmaktadır.
• 63 uydusu bulunur.

SATÜRN

• Güneş’e en yakın altıncı gezegendir.
• Güneş sisteminin ikinci en büyük gezegenidir.
• Etrafında buz ve taşlardan oluşan halkası vardır.
• Gezegenin ortalama sıcaklığı -180 °C dir.

URANÜS

• Güneş’e en yakın yedinci gezegendir.
• Güneş sisteminin üçüncü büyük gezegenidir.
• Hidrojen, helyum ve metan gazlarından oluşur.
• Dönme eksenindeki eğiklikten dolayı yan yatmış bir varile benzer.

NEPTÜN

• Güneş’e en uzak gezegendir. Büyüklük bakımından gezegenler arasında dördüncüdür.
• -218 °C ile güneş sisteminin en soğuk gezegenidir.

EK BİLGİ: Gezegenlerin güneşe olan uzaklıkları Astronomi Birimi (AB) ile ifade edilir.

1 AB = 149,6 milyon km

Güneş sisteminde gezegenler haricinde başka gökcisimleri de bulunur.

Astroid: Güneş sisteminde bulunan gezegenlerden daha küçük boyuttaki irili ufaklı kayalık yapılara astroid denir.

Meteor: Gezegenler arasında serbest bir şekilde hareket edebilen gökcisimlerine meteor denir.

Meteorid (Göktaşı): Dünya’nın etrafında bulunana atmosferden geçerek yer yüzüne ulaşabilen meteorlara meteorid denir

EK BİLGİ:

• Atmosfere giren meteorların çoğu sürtünmeden kaynaklı aşırı ısınmadan dolayı yanar ve yok olur. Halk arasında buna yıldız kayması denir.
• Dinozorları dünyaya çarpan büyük bir meteorun yok ettiği düşünülmektedir.

GÜNEŞ VE AY TUTULMASI

Dünya, Güneş’in etrafında bir yörüngede dolanır. Dünya’nın, Güneş etrafında bir turu 365 gün 6 saat sürer.

Ay ise Dünya’nın uydusu olup Dünya’nın etrafında belli bir yörüngede dolanır. Ay’ın Dünya etrafında bir tam turu yaklaşık 30 gündür.

Güneş ve Ay tutulmaları belirli zaman aralıklarıyla gerçekleşen doğa olaylarıdır.

GÜNEŞ TUTULMASI

Ay, Güneş ve Dünya arasına girdiğinde Güneş’ten gelen ışığın Dünya’ya ulaşmasına engel olur. Bu yüzden Dünya üzerinde belli bir bölgede gölge oluşur. Bu olaya Güneş tutulması denir. Güneş tutulması Ay’ın yeni ay evresinde gerçekleşir.

* Güneş tutulmasının gerçekleşebilmesi için Güneş, Dünya ve Ay’ın aynı düzlemde olması gerekir.

*NOT: Güneş tutulması esnasında Güneş’e çıplak gözle bakmak tehlikelidir.

AY TUTULMASI

Dünya, Güneş ile Ay arasına girdiğinde Dünya’nın gölgesi Ay’ın üzerine düşer. Bu olaya Ay tutulması denir. Ay tutulması Ay’ın dolunay evresinde gerçekleşir. Tutulma anında Ay, Dünya’dan gözlenemez.(resim)

* Ay tutulmasının gerçekleşebilmesi için Güneş, Dünya ve Ay’ın aynı düzlemde olması gerekir.