5.SINIF | IŞIĞIN YAYILMASI VE YANSIMASI

>>IŞIĞIN YAYILMASI<<
>>IŞIĞIN YANSIMASI<<
>>TAM GÖLGE<<
>>IŞIĞIN MADDELERLE KARŞILAŞMASI<<

Işığın yayılması ve yansıması 5. sınıf 5. ünite konu anlatımıdır. Bu konu anlatımında ışığın yayılması, ışık kaynakları, ışığın yansıması, yansıma kanunları ve ışığın maddeler ile karşılaşması konularını göreceğiz. Işığın yayılması ile başlayalım.

IŞIĞIN YAYILMASI

Etrafımızda ki tüm cisimleri görmemizi sağlayan ışıktır. Güneş, Dünya’ nın en büyük ışık kaynağıdır. Güneş sayesinde her yer aydınlanır. Işık kaynakları doğal ışık kaynağı ve yapay ışık kaynağı olmak üzere ikiye ayrılır.

Doğal Işık kaynakları; dışarıdan herhangi bir müdahalede bulunmadan kendiliğinden ortaya çıkan ışık kaynaklarıdır. Güneş ve ateş böceği doğal ışık kaynaklarına örnektir.

Yapay Işık Kaynakları; Kendiliğinden oluşmadan dışarıdan bir müdahale ile oluşan yani suni olarak ortaya çıkan ışık kaynaklarıdır. Mum, el feneri, ampul doğal ışık kaynaklarına örnektir.

• Işık, ışık ışınları ile yayılır.
• Işık ışınları her yöne doğru yayılabilir.
• Işık ışınları doğrusal yolla yayılır. Örneğin; ucunu büktüğümüz bir pipetle ışık kaynağına baktığımızda, ışık kaynağını göremezken, pipet düz bir şekilde baktığımızda ise ışık kaynağını görürüz.

IŞIĞIN YANSIMASI

Yolda bir su birikintisine baktığımızda ya da aynaya baktığımızda kendimizi görürüz. Bu olayın sebebi ışığın yansımasıdır.

Işık kaynağından çıkan ışık ışınlarının, geldiği ortama geri dönmesine ışığın yansıması denir. Bazı cisimlere baktığımız da kendimizi görürken, bazılarına baktığımızda ise kendimizi göremeyiz. Bunun sebebi, cisimlerin bazılarının pürüzsüz, düzgün ve parlak bir yüzeye sahip olması iken bazılarının daha pürüzlü bir yüzeye sahip olmasıdır. Yansıma ikiye ayrılır;

• Dağınık Yansıma; Pürüzlü yüzeylere gelen ışık ışınlarının paralel olmayarak farklı yönlere doğru yansımasına dağınık yansıma denir. Dalgalı su, buruşuk alüminyum folyo yüzeyleri pürüzlü yüzeyler oldukları için bu yüzeylerde gerçekleşen yansımalar dağınık yansımaya örnektir.

• Düzgün Yansıma; Pürüzsüz yüzeylere paralel olarak gelen ışık ışınlarının yüzeye çarptıktan sonra yine paralel bir şekilde yansımasına düzgün yansıma denir. Ayna, cam, durgun su gibi yüzeylerde düzgün yansıma meydana gelir ve net bir görüntü oluşur.

Yansıtıcı yüzeye gelen ışık ışınına gelen ışın, yüzeye çarpıp geldiği ortama geri dönen ışına yansıyan ışın denir.

Yüzeye dik olarak çizilen hayali çizgiye yüzey normali denir. Büyük (N) harfi ile gösterilir.

Gelen ışının yüzey normali ile yaptığı açıya gelme açısı, yansıyan ışının yüzey normaliyle yaptığı açıya ise yansıma açısı denir.

YANSIMA KANUNLARI

• Gelen ışın, yansıyan ışın ve normal aynı düzlemdedir.
• Gelme açısı, yansıma açısına eşittir.
• Yansıtıcı yüzeye dik olarak gelen ışın kendi üzerinden geri yansır.

*NOT: Yansıma kanunları düzgün yansıma ve dağınık yansımaların her ikisi içinde geçerlidir.

IŞIĞIN MADDE İLE KARŞILAŞMASI

Evimizin pencerelerinde tül perde ile kalın perdeler kullanırız. Tül perde çekildiğinde evimiz aydınlanırken, kalın perdeyi çektiğimizde ise içerisi daha karanlık olur. Buradan da anlayacağımız gibi maddelerin ışığı geçirme özelliği her maddede farklı olarak gözlemlenir. Işığı geçirme durumlarına göre maddeleri 3 grupta inceleriz;

Saydam Maddeler: Işığı geçiren maddelere saydam maddeler denir. Hava, naylon, cam gibi maddeler saydam maddelere örnektir. Saydam maddelerin arkalarındaki cisimler net olarak görünür.

Yarı Saydam Maddeler: Işığı kısmen geçiren maddelere yarı saydam maddeler denir. Buzlu cam, yağlı kağıt, tül perde gibi cisimler yarı saydam maddelere örnektir. Yarı saydam maddelerin arkalarındaki cisimler net olarak görünmezler.

Saydam Olmayan ( OPAK ) Maddeler: Işığı hiç geçirmeyen maddelere ise saydam olmayan (opak) madde denir. Taş, tahta, karton, kumaş, alüminyum folyo ise opak maddelere örnektir. Opak maddelerin arkalarındaki cisimler hiç bir şekilde görünmezler.

*NOT: Cisimlerin kalınlıkları arttırılıp azaltılarak saydamlık durumları değiştirilebilir. Örneğin; üst üste konulan yağlı kağıtlar opak cisim haline getirilebilir.

TAM GÖLGE

Saydam olmayan cisimlerin üzerine gelen ışık ışınları karşı tarafa geçemez. Bu cisimlerin arkalarında karanlık bir bölge oluşur. Bu bölgeye tam gölge denir. Tam gölgenin oluşmasının sebebi ışığın doğrusal yolla yayılmasıdır.

Gölge boyunu değiştirmek için;

Işık kaynağı cisme yaklaştıkça ya da cisim ışık kaynağına yaklaştıkça gölge boyu büyür.(Yani ışık kaynağı ile cisim arasında ki mesafe azaldıkça gölge boyu büyür.)

Işık kaynağı cisimden uzaklaştıkça ya da cisim ışık kaynağından uzaklaştıkça gölge boyu küçülür. ( Yani ışık kaynağı ile cisim arasında ki mesafe arttıkça gölge boyu küçülür.)

Özet konu anlatımını indir butonuna tıklayarak indirebilirsiniz.